• Dennis de Vries
• Op 20 december 2013

Dit jaar maakte Philips vooral furore met een nieuw logo dat lekker retro aandoet. Het Eindhovense bedrijf heeft glorieuzer tijden gekend. In het begin van de vorige eeuw was er veel ruimte voor de meest briljante techies om uitgebreid te experimenteren met van alles en nog wat. Google X onder de rivieren. Lekker gemoedelijk. Het gaf niet alleen Philips een flinke duw in de rug, veel technologie die we vandaag de dag als standaard beschouwen, was er nooit geweest als de briljante geesten in het Philips Natuurkundig Laboratorium het niet uitgevonden hadden. Het werd begin 1914 opgericht en het eeuwfeest wordt gevierd met een expositie over ‘100 jaar uitvindingen‘ in Leids museum Boerhave.

Er werd binnen enkele jaren enorme vooruitgang geboekt op röntgenapparatuur,destijds ook gewoon gebruikt om zwangere vrouwen te scannen. De pentode radiobuis zorgde voor betere ontvangst en werd in praktisch elke radio ter wereld ingebouwd. Met de plumbicon camerabuis sprong de kwaliteit van cameraopnames jaren vooruit. Maar ook scheerapparaten hadden baat bij de innovatiedrang van Philips. De Philishave, met roterende scheermodule, is geïnspireerd op een ander typisch Hollandsch stukje technologie: de fietsdynamo.

Tenenkrommende missers

Terwijl in de jaren ’20 en ’30 baanbrekende ontdekkingen werden gedaan, werd in de jaren na de oorlog in het hele bedrijf Philips meer aandacht gegeven aan commerciële toepasbaarheid. Met andere woorden: leuk al dat onderzoek, maar de kassa moet uiteindelijk wel gaan rinkelen. Dat heeft achteraf enkele tenenkrommende blunders opgeleverd. Neem de V2000, die de concurrentie aan moest gaan met Betamax en VHS. We weten inmiddels wie won (VHS). Of CDi, die de concurrentie aan moest gaan met de Playstation en CD-Rom. We weten inmiddels wie won (CDi niet).

Philips had op een bepaald moment, zo blijkt op de expositie, zelfs een eigen variant van LEGO. Hopeloos geflopt omdat de blokjes nog moeilijker van elkaar te halen waren dan twee platte viertjes van de Denen. Ook mooi om te zien is de apparatuur uit de tijd dat de directie van Philips het niet zo zag zitten met de experimenten van medewerker ‘Kid Baltan‘, een pseudoniem van Natlab medewerker Dick Raaijmakers. Met bandrecorders en een batterij aan apparatuur maakte hij elektronische muziek waar Dave Clarke jaloers op zou zijn…in het jaar 1957.

Maar de successen zijn talrijker dan de flops. Neem de Videopac gameconsole, een klein succes vlak voordat de zeepbel van de game-industrie in 1983 plofte. Met brute specs als 5.9MHz CPU en 6KB aan RAM kon je daarmee een blokkerig potje Frogger in je huiskamer spelen. De compact disc? Die was er niet geweest zonder de Video Langspeelplaat van Philips. Uiteindelijk was de cd een samenwerking tussen Sony en Philips. Sony bepaalde het formaat, het schijfje moest minimaal de 74 minuten durende ‘Negende van Beethoven’ kunnen bevatten. Die vond de directeur namelijk zo mooi. Philips bepaalde de grootte van het gat in het midden: exact zo groot als een gulden-dubbeltje. Een recenter commercieel succes is de Senseo. Natuurlijk, het smaakt alsof er iemand na een avondje asperges eten in je kopje heeft gepist. Maar het feit dat wij allemaal gemakkelijker en sneller een bakkie pleur wilden hebben, hadden ze goed in de gaten.

Wereldprimeur: Intelligent Light

Bedrijven als Google en Apple worden niet snel in de schaduw geplaatst van Philips, maar de expositie ‘100 jaar uitvindingen’ is exact wat dat doet. En hoewel Natlab na zijn hoogtijdagen in de jaren ’60 flink gekrompen is, blijft Philips lekker experimenteren. Zo heeft de tentoonstelling een wereldprimeur. Waar Apple zijn winkels uitrust met iBeacons om bezoekers op de juiste plek van de juiste informatie te voorzien, introduceert Philips ‘Intelligent Light’.

Bezoekers van de expositie kunnen een tablet pakken en daarmee over de prima verlichte tentoonstelling lopen. Maar enkele van de lichtspots stralen ‘gecodeerd licht’ uit, met informatie die feilloos wordt opgepikt door de tablet die prompt de juiste informatie toont. Dat werkt prima en je ziet er niks van. Maar de expositie leert dat er in de technologiewereld meer nodig is om een commercieel succes te bewerkstelligen. Intelligent light….wordt het een nieuwe CDi of een nieuwe Senseo?

Weinig spannende Philips-tablet, maar wel eentje die ‘Intelligent Light’ oppikt.

Drie zalen vol Philips propaganda, maar dan leuk, leerzaam en zo nu en dan indrukwekkend. De tentoonstelling ‘100 JAAR UITVINDINGEN, Made by Philips Research’ is vanaf nu te zien in museum Boerhave in Leiden. Dat duurt nog tot oktober 2014. Meer informatie vind je op de site van Boerhave.