Mobiel

Fairphone: hoe staan de zaken nu?

Dennis de Vries
Op 21 mei 2014

Smartphones zijn tof, maar ergens is het wereldje ook te suf voor woorden. We zitten al jaren met dezelfde soort toestellen van dezelfde merken en de enige reden voor ons om nog uit bed te komen, is als Samsung of Apple weer wat dikkere specs in een toestel proppen. Gelukkig staken in 2013 wat kleine, nieuwe bedrijven de kop op. Nieuwe ideeën, nieuwe toestellen, nieuwe software en dus veel aandacht. Allemaal erg leuk, maar hoe staat het anno 2014 met die kleine bedrijfjes? Draadbreuk gaat op zoek in een wekelijkse serie verhalen. Als eerste: hoe staan de zaken bij Fairphone?

“Het is druk, stressvol. Ik ben best wel moe.” Zo beantwoordt Tessa Wernink, woordvoerder bij Fairphone, de obligate vraag ‘alles goed?’. Dat lijkt het afgelopen jaar het constante antwoord te zijn geweest op het kantoor van Fairphone. Maar nu helemaal. Fairphone’s nieuwe site is net live en de tweede serie Fairphones wordt vanaf vandaag verkocht in de eigen webshop. 35.000 stuks worden er gemaakt, wie het eerst komt die het eerst maalt. Het toestel is identiek aan de ‘First Edition‘, met het verschil dat de chipset iets geüpgraded is. En tussen de bedrijven door wordt er al voorzichtig gedacht aan Fairphone 2.0, een compleet nieuw toestel.

Hollandsche smartphones

Sinds 2013 heeft Holland een heus eigen smartphonemerk. De Fairphone is geboren en getogen Nederlander. Het toestel ontstond dik drie jaar terug in het hoofd van ontwerper Bas van Abel. Als nobel initiatief, om de wereld wat beter te maken. Lekker groen, lekker duurzaam, lekker nu. Hij wilde een telefoon die ‘eerlijk’ is. Goed voor mens en natuur. Een toestel waarvan fabrieksmedewerkers niet van het dak af springen van ellende, met grondstoffen die géén burgeroorlogen financieren. En geen toestel dat aan elkaar hangt van de lijm, zodat als er één lullig dingetje stuk gaat, hij direct op de toch al zo grote schroothoop moet. Het idee bleef hangen, werd uitgewerkt en uiteindelijk kwam het eind 2013 daadwerkelijk tot een toestel. Er moesten er in de voorverkoop al minimaal 5.000 verkocht worden, wilde het überhaupt gemaakt worden. Dat werden er uiteindelijk 25.000. Een klein aantal in de smartphonemarkt, maar een grote klus voor de Amsterdammers.

“Tussen de bedrijven door wordt er al gedacht aan Fairphone 2.0, een compleet nieuw toestel.”

De Fairphone First Edition was een kant en klare Chinese smartphone. Er zat een heel klein beetje van de eigen gewonnen, conflict-vrije grondstoffen in verwerkt en de kopers werden volledig op de hoogte gehouden van het productieproces en alles er omheen. Ongekende openheid voor een telefoonmerk. Het toestel is nog lang niet zo ‘eerlijk’ en duurzaam als hij zou moeten zijn, maar voor een eerste poging niet onaardig. Het leverde de Amsterdammers in ieder geval wereldwijde aandacht en lovende reacties op. “We zijn heel blij met hoe de Fairphone First Edition ontvangen is”, zegt Wernink. “Onze community is heel actief en enthousiast, maar ook altijd kritisch. Veel mensen kochten het eerste toestel voor het verhaal, en om het initiatief Fairphone te steunen. Vergeet niet dat we destijds nog helemaal geen smartphone hadden om te laten zien aan de kopers.”

Terugkijken: Fairphone First Edition video review

>> Fairphone First Edition: check de review

De gezaghebbende techsite Draadbreuk.nl, misschien hebben jullie er wel eens van gehoord, was erg enthousiast. Het toestel was ‘ok’, het verhaal er omheen ronduit briljant. Duitse collega’s trokken dezelfde conclusie. “Ze noemden het ‘Gut genug‘. Daar gingen we ook voor”, aldus Wernink. “Met de hardware van de telefoon is niets mis. We krijgen veel minder toestellen terug dan de gestelde standaard is binnen de industrie.” De software was een iets ander verhaal. Het Android-toestel had te kampen met wat kleine, maar vervelende bugs. Wernink: “De laatste update duurde eigenlijk net iets te lang.” Gevolg: morrende gebruikers. “De ontwikkelaars van de software zitten in Portugal, de makers van de componenten in China en wij in Amsterdam.” Dan schiet het inderdaad niet op, nee.

Fairphone kopen? Het kan weer

Maar gelukkig zijn de bugs gefixed, ruim voor nieuwe hectiek op de burelen van Fairphone. Vandaag is de tweede batch van 35.000 toestellen beschikbaar in Fairphone’s webshop. Gisteren, dus zelfs voordat de webshop gelanceerd was, waren er al dik 4.000 verkocht: mensen uit heel Europa die zich ingeschreven hadden, kregen eerder toegang en trokken meteen de knip. “Bij de eerste editie van de Fairphone hadden 16.000 mensen op de site aangegeven dat ze interesse hadden. Toen deden we over de eerste 4.000 verkopen twee weken”, zegt Wernink. “Nu zijn er ruim 50.000 geïnteresseerden.” Kortom: de kans dat deze tweede batch net zo hard uitverkoopt als de eerste 25.000 toestellen is heel groot.

Van de eerste editie zijn maar 25.000 exemplaren gemaakt. Collectors-itempje, hoor!

Ondertussen blijft het bedrijf werken aan het verhaal achter de telefoon. De eerste Fairphone mocht nog lang niet het predicaat fair-trade hebben, maar was een voorzichtige stap in die richting. De opbrengst van de verkoop van de eerste 25.000 toestellen stelde het bedrijf in staat om te beginnen met te doen wat ze beloofd hadden. Alle onderdelen van de smartphone los verkopen in de eigen webshop bijvoorbeeld. Helpen bij het recyclen van ‘e-waste’ in landen waar ze omkomen in onze weggegooide telefoontjes. En een ‘workers welfare fund‘ in de Chinese smartphonefabriek opzetten. Dat betekent: om de tafel zitten met grote bedrijven in vreemde landen met veranderende politieke situaties. Veel haken en ogen, het vreet energie, geeft Wernink toe. “Het is vermoeiend. Maar we zijn gedreven en best trots als je ziet wat je met een kleine groep mensen neer kan zetten.”

Fairphone 2.0

“In het eerste jaar durfden we niet voorbij de lancering van het toestel te kijken.” Want als er minder dan 5.000 waren verkocht, dan had de Fairphone er misschien wel nooit gekomen. Maar nu is het een echt smartphone bedrijf, en kan er wel degelijk vooruit gekeken worden. Tussen de recycle-programma’s, werknemersfondsen en tweede batch van toestellen door wordt er door Fairphone al voorzichtig gekeken naar een nieuw toestel. Een Fairphone 2.0. Geen opgekocht Chinees catalogus-model, maar compleet nieuw ontworpen. “We willen een toestel ontwerpen met het ‘end-of-life’ als eerste gedachte”, zegt Wernink. “Hoe kun je ‘m zo lang mogelijk behouden? Hoe zorgen we dat hij zo goed mogelijk te repareren is?” Fairphone is een samenwerking aangegaan met de teardown-goeroe’s van iFixit, die gadgets beoordelen op hoe goed ze te repareren zijn. De eerste Fairphone kreeg een 7 op het rapport. Voor Fairphone 2.0 gaan ze voor een 10. Met een stickertje.

“Toch willen ze binnen een jaar een nieuw toestel ontwerpen, ontwikkelen en lanceren”

Het gloednieuwe toestel is nog toekomstmuziek. Er slingert nog geen prototype rond op het Amsterdamse kantoor, verzekert Wernink. Er is nog niets bekend over de specs en over de eerste features is pas kort nagedacht. Maar er is wel al een soort van deadline. Volgend jaar rond deze tijd moet het nieuwe toestel gelanceerd worden. “Of het liefst ergens in maart zelfs. Maar dat is dus de lancering”, voegt Wernink toe om duidelijk te maken dat het nieuwe toestel waarschijnlijk wat later dat jaar pas echt beschikbaar is. Dat betekent dus dat Fairphone binnen een jaar een nieuw toestel wil ontwerpen, ontwikkelen en lanceren. Ambitieus, voor een team van ongeveer dertig man. Grote kans dat als we in 2015 vragen hoe het gaat, we weer als antwoord krijgen: “Het is druk, stressvol. Ik ben best wel moe…”